De KNO-afdeling van het HagaZiekenhuis Den Haag voert dit jaar een pilot uit. Patiënten met tinnitus spelen daarbij een game met een VR-bril, met als doel de hinder die zij door de tinnitus ervaren te verminderen.
Tinnitus is het waarnemen van een voortdurend geluid, zonder dat er een bron voor dit geluid aangetoond kan worden. Het wordt daarom ook wel fantoomgeluid of oorsuizen genoemd. Tinnitus kan in diverse vormen voorkomen, waarbij patiënten piep-, sis-, fluit-, brom- of ruistonen is één of beide oren horen.
Veel hinder
Patiënten kunnen door tinnitus veel hinder ervaren. Naar schatting kampen zo’n 4 miljoen Nederlanders met tinnitus. Een kwart van deze groep heeft hier regelmatig of altijd last van, maar kan desondanks wel (met moeite) functioneren.
De pilot is opgezet door klinisch neuropsycholoog Olav Wagenaar. Hij werkt bij Rijndam Revalidatie en is in het HagaZiekenhuis als arts-onderzoeker een paar uur per week speciaal voor deze studie aangesteld. “Mensen met tinnitus ervaren vaak een groot gevoel van machteloosheid. Ze leren dat ze niets kunnen ondernemen tegen hun kwaal”, legt Wagenaar uit. “Ze zijn bang dat het oorsuizen erger wordt of dat ze er volledig door lamgelegd worden. Dat wordt versterkt doordat we in de media vooral de verhalen horen van mensen die psychiatrische klachten hebben door tinnitus. De kern van onze game is daarom machteloosheidsbestrijding.”
Oorzaak niet duidelijk
Wagenaar legt uit dat de oorzaak van tinnitus niet duidelijk is. “Bij ieder mens slijt het gehoor en je zou kunnen zeggen dat elk mens gehoorverlies heeft. Maar niet bij iedereen toont zich dat als tinnitus. Wij gaan uit van een neuropsychologisch verklaringsmodel en dat gaat ervan uit dat tinnitus een gevolg is van mentale overbelasting. Dit kan heel veel verschillende redenen hebben, in combinatie met gehoorverlies als voorbeschikkende factor. Het is niet-medisch te behandelen: cognitieve gedragstherapie (CGT) is daarom al jaren de behandelingsstandaard”, aldus de arts-onderzoeker.
CGT is een gedragstherapie waarbij patiënten leren anders tegen moeilijke situaties aan te kijken en hiermee anders om te gaan. Wagenaar: “De huisarts verwees deze patiënten door naar de psycholoog. Daar zitten ze met tegenzin, want ze willen helemaal niet leren leven met tinnitus. Dat was voor mij als neuropsycholoog ook heel onbevredigend. Ik heb nagedacht hoe ik mijn patiënten beter kan helpen. Ik heb samen met KNO-arts Henk Blom en een expert in Virtual Reality YUCONVR een spel ontwikkeld waarbij je een VR-bril gebruikt: TinniVRee. In dat spel traint de patiënt zelf zijn controle over tinnitus. De bereidheid om zelf te trainen, gaan we in de pilotstudie testen en we kijken ook al een beetje naar werkzaamheid. We hopen hiermee een ‘proof of concept’ te behalen.”
Gevoel van controle en competentie
Tijdens de training leren patiënten over tinnitus. “Patiënten kunnen hun tinnitus dan op verschillende manieren leren beïnvloeden. Door training leren ze te winnen van tinnitus. Zo trainen patiënten hun gevoel van controle en competentie”, legt de arts-onderzoeker uit.
Patiënten die meedoen aan de behandeling, spelen het VR-spel in hun thuisomgeving. Ook houden ze hun klachten bij. Wagenaar: “We volgen hoe het gaat met hun stemming, beleving van tinnitus in het dagelijks leven en hun slaap. Is er verbetering te zien? Ook onderzoeken we of patiënten hun kwaal beter gaan begrijpen. Voor de pilot is het echter het belangrijkst om te kijken of patiënten thuis de game leuk genoeg blijven vinden.”
