Een groep van vijftig vooraanstaande mensen uit de Nederlandse economie, het bestuur en de samenleving roept de Nederlandse overheid op een nationale investerings- en innovatiebank op te richten. Deze moet de grote transities ondersteunen waar Nederland voor staat op het gebied van onder meer digitalisering, energieopwekking en -distributie, voor de uitbouw van onze defensie en de hervorming van landbouw en voedselproductie. Ook pleit de groep voor een gezond technologieklimaat waarin innovatieve bedrijven kunnen groeien en bloeien, en data tegelijkertijd veilig is.
De oproep is ondertekend door een breed scala aan betrokkenen. Denk daarbij aan burgemeester van Eindhoven Jeroen Dijsselbloem, CEO van Deeptech EquityNL Mariëtte Doornekamp, Bunq-topman Ali Nikham, prins Constantijn, TNO-topman Tjark Tjin-A-Tsoi en VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen.
‘Slagkracht en financiële middelen ontbreken’
Zij wijzen op de huidige geopolitieke ontwikkelingen en stellen dat Europa snel moet handelen om zijn leidende rol in de turbulente wereld te handhaven. Dat geldt ook voor Nederland in het specifiek. Het ontbreekt de Nederlandse overheid volgens de betrokkenen echter aan voldoende slagkracht en financiële middelen om doortastend, professioneel en effectief te investeren wanneer dat nodig is. Ook zou de Rijksoverheid en gestelde kaders van de overheidsfinanciën onvoldoende zijn ingericht op deze uitdagingen.
Een van de zaken die in Nederland ontbreekt is volgens de oproep een slagvaardige nationale innovatiebank. Hierdoor is er geen krachtig overheidsvehikel beschikbaar die de energietransitie, defensie-industrie en landbouwtransitie te financieren, ook met het oog op de toenemende digitalisering. Nieuwe initiatieven door jonge en reeds bestaande Nederlandse bedrijven ontbreekt het hierdoor aan financiering om te groeien, zonder dat zij daarbij in buitenlandse handen te vallen.
‘Nederland mist de boot’
De ondertekenaars van de oproep waarschuwen dat Nederland hierdoor de boot mist bij het aantrekken van Europese gelden die via de Europese Investeringsbank (EIB) beschikbaar zijn. Ook missen pensioenfondsen en andere private investeerders een aanspreekpunt bij de Nederlandse overheid dat op een zakelijke manier grootschalige co-financiering mogelijk maakt.
Dat betekent overigens niet dat er geen financieringsinstellingen beschikbaar zijn in Nederland; ministeries en overheden kennen een scala aan eigen financieringsinstellingen. De betrokkenen spreken van een versnippering, wat volgens hen niet alleen kostbaar is maar ook zorgt voor het ontbreken van expertise en slagkracht. Ook wijzen zij erop dat de instellingen daarnaast over het algemeen niet beschikken over directe toegang tot de internationale geld- en kapitaalmarkt.
Slagvaardige nationale innovatiebank
De oproep pleit daarom voor een bundeling binnen één financiële groep: een slagvaardige nationale investerings- en innovatiebank. De ondertekenaars stellen dat een dergelijke bank op korte termijn gerealiseerd zou kunnen worden onder toezicht van de minister van Financiën. “Dit is een professionele bank met een publieke missie en een door de politiek bepaald mandaat, maar in de uitvoering op afstand van de politiek, bij wet onder toezicht van DNB”, aldus de partijen.
Zij wijzen daarbij op het Duitse KfW en het Franse Bpifrance. Dit zijn nationale ontwikkelingsbanken die een belangrijke rol spelen in de economische ontwikkeling en innovatie van respectievelijk Duitsland en Frankrijk. Zij stimuleren onder meer economische groei, innovatie en duurzaamheid, en bieden financiële ondersteuning die helpt bij het overbruggen van financieringskloof tussen traditionele banken en bedrijven.
Meer dan 100 miljard euro aan financiering
Met een eigen vermogen van zo’n 10 miljard euro zou een nationale innovatiebank een financiering van in totaal meer dan 100 miljard euro mogelijk maken. Het gaat daarbij om financiering in de vorm van kredieten en risicodragende participatie, en niet om subsidies waarvan Nederland vaak gebruikmaakt. “Kredieten moeten worden terugbetaald,
waarmee weer andere bedrijven kunnen worden geholpen. Subsidies komen niet meer terug in de kas van de minister van Financiën”, stelt de oproep.
Een van de mogelijkheden voor het creëren van een nationale innovatiebank is volgens de ondertekenaars het integreren van instellingen die zich al bezighouden met het verstrekken van financiering. Concreet noemen de partijen hierbij Invest-NL, Invest-International, Nationaal Warmtefonds, FMO, Nationaal Groenfonds en SVn als voorbeeld.
‘Zowel financiële als kwalitatieve meerwaarde’
“De meerwaarde van bundeling binnen de groep is zowel financieel als kwalitatief van aard. Financieel is voordelig dat het eigen vermogen optimaal wordt ingezet, gebruikmakend van risicodiversificatie binnen de groep. Op kosten wordt bespaard door ondersteuning en governance zoveel mogelijk gezamenlijk in te richten. Net zo belangrijk is de kwalitatieve meerwaarde. De groep bundelt financiële en hoogwaardige sectorale kennis, waardoor de publieke financiële instelling van topkwaliteit ontstaat die Nederland nu node mist. De meerwaarde van bundeling binnen de groep is zowel financieel als kwalitatief van aard. Financieel is voordelig dat het eigen vermogen optimaal wordt ingezet, gebruikmakend van risicodiversificatie binnen de groep. Op kosten wordt bespaard door ondersteuning en governance zoveel mogelijk gezamenlijk in te richten. Net zo belangrijk is de kwalitatieve meerwaarde. De groep bundelt financiële en hoogwaardige sectorale kennis, waardoor de publieke financiële instelling van topkwaliteit ontstaat die Nederland nu node mist”, aldus de oproep.
De volledige oproep is hier te vinden.
Beeld: Michal Jarmoluk via Pixabay
