Earth Overshoot Day valt vroeg dit jaar

Dit jaar valt Earth Overshoot Day al op 29 juli. Op die dag hebben we ons quotum van de natuurlijke hulpbronnen van de aarde opgebruikt. In 1970 viel deze dag van overschot op 28 december. Kun je nagaan. Wat een verschil met nu. En 29 juli is de wereldwijd berekende datum. Kijken we alleen naar Nederland, dan doen we het nog een stuk slechter. In ons land viel Earth Overshoot Day dit jaar al op 27 april.

Afscheid lineaire economie

Het probleem van de beschikbaarheid van grondstoffen wordt alleen maar groter. Onlangs volgde ik een webinar van Machevo over recycling en circulariteit. Te gast waren Kees Uppenkamp van Smicon (ontwikkelaar en producent van recycling-machines) en Remko Walsweer van Prezero (afvalverwerker die gelooft in een toekomst waar afval waarde heeft). Zij voerden een interessant gesprek over afvalverwerkers die grondstoffenleveranciers worden en hoe we afscheid gaan nemen van de lineaire economie.

Deze omslag vraagt om meer samenwerking in de gehele keten. Een eerste stap is de hoeveelheid afval beperken. We zullen consumptie moeten verlagen en de mate van recycling verhogen. De Levensduur van producten en machines wordt verlengd. Dus meer repareren en uiteindelijk recyclen. Een langere levensduur wordt op termijn een verplichting om op een short-list te komen. Producenten zullen bij de productie al rekening gaan houden met mogelijkheden tot hergebruik van hun product (in overleg met eindklant en afvalverwerker). Uiteraard speelt ook de overheid met regelgeving een belangrijke rol om stoffen terug te krijgen in de keten.

Circulariteit stagneert

Circulariteit is geen kwestie meer van willen. De verandering is al lang ingezet. Maar alhoewel tijdens het Machevo-webinar werd gezegd dat we binnen 10 jaar recycling in West-Europa optimaal hebben georganiseerd, blijkt uit diverse berichten dat de groei van de circulariteit binnen de maakindustrie stagneert. In Nederland steken de circulaire prestaties wel gunstig af bij die van Europese sectorgenoten, maar toch komt de klad in de vooruitgang. Want hoewel per gemaakt product steeds minder materiaal nodig is, groeit het totale materiaalgebruik van onze maakindustrie in absolute zin nog steeds.

De meeste milieuproblemen hangen sterk samen met het delven en verwerken van natuurlijke hulpbronnen. Het totale directe jaarlijkse welvaartsverlies als gevolg van milieuschade schat het Planbureau voor de leefomgeving voor Nederland op ruim € 31 miljard (in 2015). De industriesector is verantwoordelijk voor ruim 14% daarvan. Dat we elk jaar stilstaan bij Earth Overshoot Day is natuurlijk prima, maar wat doen we ermee? Als de huidige klimaatverandering nog geen stok achter de deur is om in te zetten op circulariteit, dan is de angst voor welvaartsverlies dat wellicht wel. Ik hoop dat die boodschap 29 juli tijdens Earth Overshoot Day luid en duidelijk binnenkomt.