Nieuwe behandelmethode kan levensverwachting verlengen bij terugkerende prostaatkanker

Een nieuwe behandelmethode kan de prognose van mannen met terugkerende prostaatkanker aanzienlijk verbeteren. De methode kan hun levensverwachting verlengen, zonder dat hun ziekte verergert.

De methode is ontwikkeld door het Amerikaanse Cedars-Sinai, een ziekenhuis in Los Angeles in de Amerikaans staat Californië. De methode is de afgelopen tijd klinisch getest. De resultaten van deze klinische testen delen de onderzoekers in New England Journal of Medicine.

Aantal diagnoses in dertig jaar meer dan verdubbeld

Prostaatkanker treft steeds meer patiënten. Zij blijkt uit cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland (KNL) dat het aantal nieuwe patiënten met prostaatkanker per jaar in dertig jaar tijd meer dan verdubbeld is. Ongeveer 104 per 100.000 mannen kregen in 2022 de diagnose prostaatkanker. In 2022 was ruim 90% van de patiënten 60 jaar of ouder, terwijl 35% 75 jaar of ouder was.

De ziekte kan zich in verschillende vormen voor doen. In sommige gevallen gaat het om een langzaam groeiende vorm van de ziekte, die geen behandeling vereist. In andere gevallen gaat het om een agressievere vorm, die in veel gevallen met behulp van een operatie of bestraling wordt behandeld.

Ziekte kan terugkeren

Prostaatkanker keert helaas in veel gevallen in een later stadium terug. “Bij ongeveer een derde van deze patiënt keert de kanker helaas binnen tien jaar terug”, zegt Stephen Freedland, MD, associate director for Training and Education and the Warschaw, Robertson, Law Families Chair in Prostate Cancer at Cedars-Sinai.

Op dit moment krijgen patiënten met agressief terugkerende prostaatkanker zogeheten androgeen deprivatie therapie (ADT). Dit is een hormoontherapie die als doel heeft de groei van de tumor te stoppen. De groei van prostaatkankercellen is in belangrijke mate afhankelijk van testosteron. Die is een androgeen of mannelijk hormoon, dat voornamelijk in de testikels wordt geproduceerd. De hormoontherapie stopt de productie van testosteron of blokkeert de werking hiervan.

De keerzijdes van ADT

ADT kent echter nadelen. Freedland wijst op twee keerzijdes: de therapie elimineert de aanwezigheid van testosteron niet geheel en de methode kent veel bijwerkingen. “Indien je op ADT gaat, daalt het testosteronniveau in het bloed maar is het niet volledig geëlimineerd”, aldus Freedland. “De zorg is dat de testosteron die aanwezig blijft voldoende kan zijn om de groei van de tumor te stimuleren. Daarnaast houden patiënten niet van het idee dat zij hormonen gebruiken.”

In een klinisch onderzoek onder 1.068 patiënten met prostaatkanker ui 17 landen zijn twee methodes getest. Een derde van de patiënten ontving ADT in combinatie met het medicijn enzalutamide, dat de effecten van testosteron blokkeert. Enzalutamide zorgt zo dat de overgebleven testosteron de groei van kankercellen niet kan stimuleren.

Eveneens een derde van de patiënten ontvingen uitsluitend enzalutamide. Het medicijn is in dit geval ingezet om de werking van testosteron te stoppen, zonder de hoeveelheid testosteron in het bloed te verlagen. De derde en laatste groep patiënten kreeg uitsluitend ADT, wat op dit moment de standaardbehandeling is.

Beide methoden dringen risico terug

Uit het onderzoek blijkt dat een combinatie van ADT en enzalutamide het risico op uitzaaiing of overlijden met 58% meer verlaagd dan de inzet van uitsluitend ADT. Ook blijkt dat de inzet van uitsluitend enzalutamide het risico op uitzaaiing of overlijden met 37% verlaagt. In beide gevallen is de kwaliteit van leven van patiënten gelijk aan patiënten die uitsluitend ADT ontvangen.

Freedland benadrukt dat de behandeling die het beste aansluit varieert per patiënt. “Hoewel de gecombineerde therapie het risico het meeste terugdringt, kunnen sommige mannen de voorkeur geven aan uitsluitend enzalutamide. Het werkt goed om de verspreiding van kanker of overlijden te voorkomen, met andere bijeffecten die voor sommige mannen acceptabeler kunnen zijn”, aldus de medisch directeur en onderzoeker.

Meer informatie is beschikbaar in New England Journal of Medicine, waarin de onderzoekers hun bevindingen delen.

Auteur: Wouter Hoeffnagel
Foto: Darko Stojanovic via Pixabay