Groei digitale toepassingen in de zorg stagneert

De groeiende omarming van digitale toepassingen in de zorg is in 2023 niet op alle vlakken doorgezet. Hoewel de adoptie in sommige vakgebieden is gestegen, blijft groei in andere gebieden juist uit.

Dit blijkt uit de E-healthmonitor 2023 van het RIVM. De afzwakkende omarming van digitale oplossingen is een tegenvaller gezien de druk op de zorg, onder meer door de vergrijzing, het stijgende tekort aan personeel en hoge zorgkosten. Digitale zorg wordt gezien als een mogelijkheid om zorg betaalbaar en toegankelijk te houden, zonder de kwaliteit aan te tasten. Met de E-healthmonitor brengt het RIVM sinds 2013 de omarming van digitale zorgoplossingen in kaart.

Gebruik gelijk aan 2021 en 2022

Waar de beschikbaarheid van digitale zorgmiddelen inmiddels groot is, is het gebruik vergelijkbaar met 2021 en 2022. Ook zijn er duidelijke verschillen tussen diverse middelen. Zo is het gebruik van telemonitoring bijvoorbeeld gelijk gebleven. Tegelijkertijd is het gebruik van onder meer ondersteuning door digitale middelen bij medicatie-afgifte en toezichthoudende technieken wel toegenomen.

Tegelijkertijd wijst het RIVM ook op toepassingen waarvan het gebruik wel degelijk is gestegen. Denk aan de ondersteuning bij medicatie-afgifte en toezichthoudende technieken. Ook zijn er voorbeelden van digitale toepassingen die tijdens de E-healthmonitor in 2022 al door bijna alle zorgverleners werden aangeboden, zoals het patiëntportaal en e-consult. Dergelijke toepassingen kennen inmiddels een structurele plek in de gezondheidszorg.

Zorgverleners zijn over het algemeen positief

De meningen van zorgverleners over digitale zorg zijn over het algemeen positief. Zo zien zij kansen voor het beperken van de kosten van zorg, verminderen van de werkdruk en verbeteren van het werkplezier. Wel denken zij dat digitale zorg niet alle problemen in de zorg kan wegnemen.

Verpleegkundigen zijn ten opzichte van 2021 positiever geworden over de mogelijkheden voor het verbeteren van de zorg voor patiënten met behulp van digitale zorg. Onder meer door het leveren van meer zorg op maat.

Gebruik onder patiënten gestegen

Onder patiënten is het gebruik van digitale middelen licht gestegen. Zo maken meer mensen gebruik van het patiëntportaal en e-consult. Ook het gebruik van wearables is toegenomen. Tegelijkertijd is het gebruik andere middelen juist gedaald. Zo geven minder patiënten aan een website te hebben bezocht voor hun gezondheid of behandeling, terwijl ook het gebruik van apps lager is.

Net als bij eerdere editie van de E-healthmonitor zijn de verschillen tussen leeftijdsgroepen en opleidingscategorieën groot wat betreft het gebruik van digitale middelen en toepassingen. Het merendeel van de respondenten beschikt over de vaardigheden om de middelen zelfstandig te gebruiken. Nog altijd is het gebruik van digitale zorg echter lager onder mensen met een praktische opleiding en ouderen. De meerderheid van de zorggebruikers gebruikt digitale zelfhulp om informatie te zoeken over hun gezondheid, ziekte of behandelingen.

Ruimte voor verdere stimulatie

De afgelopen jaren is veel nadruk gelegd op het gebied van implementatie van digitale zorg. Met als doel het ondersteunen van de zorg en verminderen van de werkdruk. De RIVM concludeert in de monitor dat er nog ruimte is voor het stimuleren van verdere implementatie bij zowel zorggebruikers als -verleners.

Het RIVM pleit onder meer voor het inbedden van vervangende of hybride aangeboden digitale zorg door opname als de nieuwe standaard in zorgprocessen voor patiënten waarbij dat mogelijk is. Het gaat daarbij uitsluitend om toepassingen die bewezen effectief zijn op het gebied van arbeidsbesparing of een positie invloed hebben op de kwaliteit of kosten van de zorg.

Tegelijkertijd noemt de RIVM het zaak toepassingen die niet (afdoende) aan deze criteria voldoen te de-implementeren. Het benadrukt daarbij dat de meerwaarde van specifieke toepassingen per zorgveld kan verschillen. Vanaf 2024 gaat het Platform Digizo.nu hierin een rol spelen.

De E-healthmonitor 2023 is hier beschikbaar.

Auteur: Wouter Hoeffnagel
Beeld: Darko Stojanovic via Pixabay