Bouw 'Wijk van de Toekomst' kan van start in Helmond

De gemeenteraad van Helmond heeft unaniem de plannen goedgekeurd voor de voorbereidingen voor de bouw van de Wijk van de Toekomst, ook wel bekend als het Brainport Smart District (BSD). In de wijk, waarvan TU/e-hoogleraar Elphi Nelissen mede-intiatiefnemer is, worden nieuwe inzichten en slimme technologie geïntegreerd tot een duurzame, sociale en aantrekkelijke wijk. De realisatie van de ongeveer 1500 nieuwe woningen is gepland van 2018 tot 2028.

Brainport Smart District is een proeftuin voor de maatschappij van morgen. Uitgangspunten voor de wijk zijn onder meer het delen van diensten, geen aardgasgebruik, het combineren van wonen en werken, nieuwe energieconcepten en een groene aantrekkelijke omgeving. In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld duurzaam bouwen, hergebruik van materialen, mobiliteitsdiensten in plaats van autobezit, elektrische auto’s als uitgangspunt en lokale voedselverbouwing.

“Brainport Smart District wordt een voorbeeld van een smart city die geen optelsom is van losse onderdelen, maar waarbij de (stede)bouwkundige omgeving is ontworpen in samenhang met nieuwe technologieën voor vervoer, gezondheid, energieopwekking en opslag en (circulair) bouwen.” Dat valt te lezen in het zogenoemde ‘Inspiratieboek’. “De bewoners zijn onderdeel van een nieuwe vorm van inclusieve samenleving waarin zij zelf een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van hun eigen leefomgeving. De wijk wordt een real – life proeftuin (living lab) voor de ontwikkeling van nieuwe systemen, processen en diensten die hun toepassingen vinden bij de herontwikkeling van bestaande wijken, op een wijze die onze planeet niet verder belast, vervuilt of uitput. De slimme wijk zal bedrijven en bewoners uit de hele wereld ontvangen, het zal economische bedrijvigheid creëren en de kennispositie van de regio versterken.”

Programmalijnen

De doorontwikkeling van de bijzondere wijk is vormgegeven aan de hand van zeven programmalijnen:

1. Aantrekkelijke Circulaire Wijk
Duurzame ontwikkeling vormt de basis voor Brainport Smart District. Het wordt een aantrekkelijke woonomgeving waar z elfvoorzienendheid, organische ontwikkeling, co – creatie met eindgebruikers , de samenwerking van de mens met de natuur en haar hulpbronnen worden gecombineerd met de technologie van vandaag en morgen. De transiti e van de ‘lineaire economie’ naar de ‘circulaire economie’ wordt vormgegeven op onder meer het gebied van bouwen, energie, water, voedsel en zorg.

2. Participatie
In het besluitvormingsproces beslissen bewoners en bedrijven door actieve deelname mee over de t otstandkoming en het beheer van BSD. Het betreft het toepassen van processen om verschillende ‘lagen’ van betrokkenheid van burgers te faciliteren en te onderhouden.

3. Sociale en Veilige Wijk
Doelstelling binnen het brede sociale domein is het versterken v an de sociaaleconomische basis en het realiseren van ‘ sociale stijging ’ . De ambitie is dat alle inwoners kunnen meedoen, rondkomen en vooruitkomen . Sociale samenhang draagt eveneens bij aan een buurt die veilig is en waar mensen zich veilig voelen.

4. Gezonde Wijk
De ambitie is dat welzijn en gezondheid gestimuleerd word en door enerzijds elkaar te helpen en anderzijds door een schone, groene en aantrekkelijke buitenruimte te creëren die uitnodigt tot beweging en ontmoeting. Het gewenste resultaat is om te komen tot een nieuw en duurzaam gezondheidszorgsysteem met een focus op preventie door gebruik te maken van technologie en omgeving en door in te zetten op een sterke sociale basis.

5. Digitale Wijk
Het uitgangspunt is dat alle gegenereerde data en inkomst en door bewoners zelf worden beheerd en gedeeld. I nteractie tussen de fysieke omgeving (de hardware) en de digitale omgeving leidt ertoe dat het onderscheid verva agt en nieuwe mogelijkheden ontstaan om samen te leven in de wijk. Systemen en diensten worden gebaseerd op open standaarden ten einde interoperabiliteit te waarborgen.

6. Mobiele Wijk
Nieuwe technologieën zoals geautomatiseerde voertuigen en nieuwe organisatiestructuren zoals car&ride – sharing bieden kansen om het comfort van reizigers te vergroten, de impact op het milieu te verminderen en zijn daarnaast minder duur en flexibeler. Mobiliteit wordt een vanzelfsprekendheid. S amen met de inwoners worden deze concepten verken d en worden alternatieven ontwikkeld voor persoonlijk gemotoriseerd vervoer en g oederen bezorging.

7. Wijk met Energie
Energietechniek ontwikkelt zich razendsnel. Het ontwerpen van een gebruikersgericht energiesysteem met onder andere een ‘ smarter – grid ’ – benadering is cruciaal voor een adaptief energiesysteem in tijd en technologie. De ov ervloedige energie wordt in BSD aangewend voor gratis, toegankelijke, hernieuware en betrouwbare energie.    

Zeggenschap bewoners

Nu de gemeenteraad van Helmond de plannen heeft goedgekeurd kan gestart worden met de voorbereidingen voor de bouw van ongeveer 1500 nieuwe woningen. Locatie van de wijk is het gebied ten noorden van het station van Brandevoort in Helmond. Ook 12 hectare bedrijfsterrein wordt ontwikkeld. Bijzonder is dat toekomstige bewoners veel zeggenschap krijgen bij de ontwikkeling en het ontwerp van de wijk; iedereen moet in de wijk kunnen wonen.

Elphi Nelissen, decaan van de faculteit Bouwkunde en hoogleraar Building Sustainability, was in 2016 initiatiefnemer voor de slimme wijk: “Brainport Smart District moet zowel in de ontwikkeling als in de realisatie een voorbeeld zijn voor de rest van Nederland, Europa en de wereld.” Naast de TU/e zijn bij BSD de volgende partners aangesloten: Tilburg University, Enexis, Brainport Development, gemeente Helmond, Gemeente Eindhoven en Provincie Noord-Brabant.

Sensoren

Eerder werden er in het kader van het Brainport Smart District al een aantal concrete dingen op poten gezet. Zo werden op zes plekken in Brandevoort sensoren aan lantaarnpalen gehangen. Deze sensoren meten luchtkwaliteit (fijnstof) en geluid. De Gemeente Helmond doet mee aan dit project om ervaring op te doen met het verzamelen van gegevens over geluid en lucht in de wijk. Een gezonde en schone leefomgeving speelt een belangrijke rol in de Wijk van de Toekomst. De meetgegevens zijn voor iedereen live te volgen.  

Door: Kelly Bakker

Bron: TU Eindhoven

Foto: Brainport Smart District