'Hoffelijk rijgedrag van autonome voertuigen kan verkeersveiligheid vergroten'

Autonome voertuigen maken continu keuzes die invloed hebben op andere weggebruikers. Deze keuzes kunnen ongemak veroorzaken bij derden. De irritatie die hierdoor kan ontstaan bij menselijke automobilisten kan leiden tot irrationeel rijgedrag, wat gevaarlijke situaties kan creëren. Door autonome voertuigen hoffelijk rijgedrag aan te leren kan het ongemak dat de voertuigen veroorzaken bij andere weggebruikers worden geminimaliseerd, wat de veiligheid op de weg kan vergroten.

Dit blijkt uit onderzoek van Liting Sun, Wei Zhan en Masayoshi Tomizukade van het Department of Mechanical Engineering en Anca Dragan van het Department of Electrical Engineering and Computer Sciences van de University of California, Berkeley. Allerlei technieken zijn inmiddels ontwikkeld om autonome voertuigen veilig door het verkeer te laten manoeuvreren. Hierbij wordt geanticipeerd op het gedrag van menselijke bestuurders, zodat het autonome voertuig efficiënte bewegingen kan maken zonder hierbij in botsing te komen met andere voertuigen.

Egoïstische rijstijl

De afwegingen die autonome voertuigen maken zijn doorgaans gericht op het vinden van een balans tussen de optimale veiligheid, efficiëntie en rijkwaliteit. Dit kan leiden tot twee soorten rijgedrag: conservatief rijgedrag waarbij autonome voertuigen te allen tijde proberen menselijke bestuurders te ontwijken en agressiever rijgedrag waarbij zelfrijdende auto’s hun eigen belangen zwaarder laten wegen. Voertuigen die agressiever rijgedrag vertonen rijden bij een kruispunt bijvoorbeeld langzaam vooruit in een poging eerder het kruispunt te kunnen oversteken of kiezen ervoor een menselijke bestuurders af te snijden aangezien zij voorrang hebben. 

De onderzoekers wijzen er echter op dat deze laatste rijstijl een negatieve impact kan hebben op het rijgedrag van menselijke bestuurders. Zo kunnen menselijke bestuurders geïrriteerd raken door een agressieve rijstijl van zelfrijdende voertuigen en hierdoor irrationeel rijgedrag vertonen, wat gevaarlijke situaties kan opleveren. In een onderzoekspaper pleiten de onderzoekers daarom voor een nieuwe aanpak voor zelfrijdende voertuigen om de hinder die zij veroorzaken bij derden te minimaliseren, waarbij de voertuigen wordt geleerd ‘hoffelijk’ te rijden. 

Impact op andere bestuurders

Bij dergelijk hoffelijk rijgedrag kijken autonome voertuigen niet alleen naar de impact van een bepaalde keuze op hun eigen veiligheid, efficiëntie en rijkwaliteit, maar ook op de impact op andere bestuurders. Zorgt een keuze van een autonome voertuig er bijvoorbeeld voor dat een menselijke bestuurder langer moet wachten of wordt afgesneden? Een dergelijke rijstijl kan er volgens de onderzoekers ook voor zorgen dat een autonoom voertuig besluit een ander autonoom voertuig te blokkeren om de veiligheid van een menselijke automobilist te vergroten. 

Deze hoffelijk speelt ook bij menselijk rijgedrag een belangrijke rol. Zo kunnen mensen die zich in een langzaam rijdende rij met voertuigen bevinden besluiten even te stoppen om een andere automobilist de gelegenheid te bieden de rij te doorkruizen om de verkeersdoorstroming te verbeteren, of kunnen zij op krappe locaties een ander voertuig voor laten gaan, ondanks dat zij zelf voorrang hebben.

Ongemak van derden meewegen

“We hebben hoffelijk plannen geïntroduceerd op basis van het feit dat mensen irrationeel meer geven om extra ongemak dat anderen veroorzaken. Hoffelijk plannen stelt een autonoom voertuig in staat dergelijk ongemak mee te wegen in de evaluatie van mogelijke plannen. We zien niet alleen dat dit leidt tot meer hoffelijk gedrag van robots, maar ook dat deze werkwijze helpt data over het rijgedrag van menselijke bestuurders te verklaren. Ook mensen zijn immers geneigd zich hoffelijk te gedragen”, aldus de onderzoekers in de paper. 

Uit experimenten van de onderzoekers blijkt dat een hoffelijke rijstijl van autonome voertuigen in sommige gevallen leidt tot veiligere keuzes. Zo blijkt een hoffelijk rijstijl ertoe te leiden dat zelfrijdende voertuigen tijdens het ritsen meer afstand bewaren tot andere voertuigen en minder vaak dezelfde koers kiezen als menselijke bestuurders. 

Uitdagingen

De onderzoekers wijzen erop dat bij hoffelijk rijden continu een afweging moet worden gemaakt tussen zowel het belang van het autonome voertuig en diens inzittenden als de belangen van andere automobilisten. Waar het kantelpunt ligt bij deze afweging, is echter moeilijk vast te leggen. 

Ook erkennen de onderzoekers dat het door de grote drukte op wegen nagenoeg onmogelijk is altijd naar alle medeweggebruikers hoffelijk te zijn, en dat sommige derden daardoor ondanks een hoffelijke rijstijl ongemak zullen ervaren door de keuzes van autonome voertuigen. De onderzoekers stellen dan ook dat hoffelijk rijgedrag helpt de hinder die autonome voertuigen veroorzaken te minimaliseren, maar niet geheel kan voorkomen dat ongemak ontstaat. 

Auteur: Wouter Hoeffnagel
Bron: University of California, Berkeley 
Bron: Paper ‘Courteous Autonomous Cars‘
Bron foto: Pixabay / Free-Photos