Nederlandse R&D-investeringen blijven achter

Nederland investeert 2,3% van het bruto binnenlands product (BBP) in onderzoek en ontwikkeling (research & development / R&D). Dit komt neer op een jaarlijkse investering van 22 miljard euro. Ons land loopt hiermee ver achter op andere landen.

Dit blijkt uit cijfers die TNO deelt. Zowel onze ooster- als zuiderburen investeren aanzienlijk meer in R&D. Zo steken de Duitsers jaarlijkse 3,1% van het BBP in R&D, terwijl dit percentage in België op 3,5% ligt. Koploper wereldwijd is Zuid-Korea, dat op jaarbasis 4,9% van het BBP in R&D investeert.

Apple investeert meer dan heel Nederland bij elkaar

Een voorbeeld is de Veldhovense fabrikant van chipmachines ASML, dat in 2022 in totaal 3 miljard euro investeerde in R&D. Het bedrijf staat daarmee wereldwijd op de 64ste positie qua R&D-investeringen. TNO trekt daarbij de vergelijking met Apple, dat op de vierde positie staat. Het Amerikaanse techbedrijf investeerde in datzelfde jaar 24 miljard euro in R&D. Dit is meer dan heel Nederland bij elkaar.

Nederland loopt achter op andere Europese landen; ons land haalt de EU-norm van 3% niet. Naast Duitsland en België investeren ook Denen, Finnen en Oostenrijkser meer in R&D. Een ander land dat achterblijft is Frankrijk.

Private uitgaven blijven achter

Op basis van een analyse meldt TNO dat de achterblijvende R&D-investeringen deels zijn te verklaren door relatief beperkte private uitgaven aan R&D. “Om tot de 3% doelstelling te komen is 1% voor rekening van de overheid en 2% voor rekening van private partijen”, meldt TNO.

Een verklaring voor de achterliggende private investeringen kan volgens TNO de verslechtering van het Nederlandse ondernemers- en investeringsklimaat zijn, met name voor de industrie. De oorzaak hiervan ligt onder meer bij de toegenomen regeldruk, relatief hoge energiekosten en congestie op onder meer het elektriciteitsnet, wegen, huizenmarkt en arbeidsmarkt.

Top vijf partijen

Als we kijken naar de partijen die het meest in R&D investeren gaat ASML met ruim 3 miljard euro aan leiding. NXP Semiconductors volgt met ruim 2 miljard euro. Philips rondt de top drie af met 1,83 miljard euro aan R&D-investeringen. ASML, NXP en Philips staan hiermee op de wereldwijde ranglijst respectievelijk op de 64ste, 111ste en 124ste positie.

Andere spelers in de top vijf zijn Ahold en TomTom. Ahold investeerde in 2022 in totaal 370 miljoen euro in R&D, wat het bedrijf op de 519de positie op de wereldwijde ranglijst plaatst. TomTom volgt met 344,43 miljoen euro, goed voor een 547ste positie.

R&D-uitgaven anders verdeeld

Nederland investeert veel in fundamenteel onderzoek. Dit is vaak gericht op nieuwe kennis, zonder dat er specifieke toepassingen of gebruik van de kennis in zicht is. Het gaat daarbij om onderzoek om nieuwe kennis te verwerven over onderliggende fundamenten van verschijnselen en waarneembare feiten.

Veel andere landen richten investeringen juist vooral op valorisatie en toegepast onderzoek rond concrete producten en diensten. Denk daarbij aan Japan, de Verenigde Staten en Zuid-Korea. Het gaat daarbij om onderzoek om nieuwe kennis op te doen gericht op specifiek praktisch doel of doelstelling. Nederland investeert verhoudingsgewijs veel in academisch onderzoek. Ons land slaagt er volgens TNO echter onvoldoende in om kennis naar de markt te brengen.

Om de EU-norm van 3% te halen, moet Nederland op jaarbasis 6,7 miljard euro extra investeren in R&D.

Wereldwijde ranglijst

Wereldwijd zijn er vooral veel Amerikaanse partijen in de top vijf te vinden. De top vijf ziet er als volgt uit:

• Alphabet (37 miljard euro / VS)
• Meta (31,5 miljard euro / VS)
• Microsoft (25,5 miljard euro / VS)
• Apple (24,6 miljard euro / VS)
• Huawei (20,9 miljard euro / China)

Volkswagen is de hoogstgenoteerde Europese organisatie en staat met 18,9 miljard euro aan R&D-investeringen op de zesde positie. Het Zwitserse farmaceutische bedrijf Roche volgt op de negende positie met 14,3 miljard euro, terwijl het eveneens Zwitserse farmaceutische bedrijf Novartis volgt me3t 8,5 miljard euro. Andere Europese spelers in de top 25 zijn:

• Mercedes-Benz (8,5 miljard euro / 16de positie)
• Robert Bosch (7,5 miljard euro / 23ste positie)
• BMW (7,2 miljard euro / 25ste positie)

Een factsheet met meer informatie over het onderzoek van TNO is hier beschikbaar.

Auteur: Wouter Hoeffnagel