Bedrijven leggen productie stil door hoge gasprijzen

Al langere tijd kampen industriebedrijven met de torenhoge gasprijzen. De prijzen zijn inmiddels dusdanig opgelopen dat verschillende partijen in zowel binnen- als buitenland hun productie stilleggen. Denk hierbij aan kunstmestproducent Yara Sluiskil, maar ook aan aluminiumproducent Damco Aluminium Delfzijl (ALDEL) en zinkproducten Nyrstar.

De gasprijzen zijn de afgelopen tijden hard gestegen. Dit is onder meer te danken aan Rusland, dat om geopolitieke redenen de gastoevoer naar EU-landen de afgelopen maanden bijna halveerde. De afhankelijkheid van Nederland van Russische gas is in mei met ongeveer de helft afgenomen ten opzichte van de vorige drie jaar (van 16 naar 8 procent). Als we kijken naar de gehele EU was de afhankelijkheid met 24 procent in mei echter aanzienlijk groter. Het tekort aan Russische gas leidt tot hogere gasprijzen, iets waarvan ook Nederland veel hinder ondervindt.

Bij diverse bedrijven problemen

De hoge prijzen leiden bij diverse bedrijven tot problemen. Een voorbeeld is ALDEL. Het bedrijf legde afgelopen donderdag per direct de productie van aluminium in Delfzijl stil. Aanleiding hiervoor zijn de hoge energieprijzen; de productie van aluminium kost veel energie. De directie stelt dat het tijdelijk stoppen van de productie de enige optie is. Het wijst hierbij onder meer op de hoge energieprijzen en het ontbreken van overheidssteun. ALDEL legde vorig jaar al de productie van vloeibaar aluminium aan banden.

Denk echter ook aan Nyrstar. De producent van zink legde per 1 september de productie stil. Het bedrijf noemt hierbij overigens niet expliciet de hoge energieprijzen als aanleiding. Een bron meldde echter al in augustus aan Reuters dat de elektriciteitskosten van Nyrstar zijn vertienvoudigd.

Ook minder ammoniakproductie

Een ander voorbeeld is producent van kunstmest Yara Sluiskil. Het bedrijf meldde onlangs niet te kunnen uitsluiten dat ook haar laatste ammoniakfabriek in Zeeland haar deuren tijdelijk moet sluiten vanwege de hoge gasprijs. Het bedrijf sloot eerder al een kleine en grote ammoniakfabriek langs het kanaal van Gent naar Terneuzen. Dat betekent overigens niet dat Yara Sluiskil ook de productie van kunstmest stillegt. Deze productie kan doorgaan, waarbij het bedrijf geïmporteerde ammoniak gebruikt.

Ook supermarkt Picnic is getroffen door de hoge gasprijzen. De online supermarkt kan door de hoge gasprijzen niet meer aan droogijs komen. Dit droogijs gebruikt het bedrijf voor het koelen van diepvriesproducten. Producten als pizza’s, diepvriesmaaltijden en ijsjes zijn daarom tijdelijk niet leverbaar bij de super. Het tekort aan droogijs houdt verband met de sluiting van de fabriek van Yara in Sluiskil. Met een restproduct van de productie van kunstmest produceerde Nippon uit Vlaardingen namelijk droogijs. Door de sluiting is dit restproduct echter niet meer beschikbaar, waardoor ook een tekort aan droogijs zijn ontstaan.

Ook in het buitenland problemen

De problemen door de hoge energieprijzen beperken zich overigens niet tot Nederland. Ook in buurlanden leiden de torenhoge prijzen tot sluitingen en productiestops. Zo maakte ArcelorMittal vrijdag bekend de productie in fabrieken in het Duitse Bremen tijdelijk stil te leggen. Donderdag kondigde het bedrijf al een vergelijkbare stap aan voor een Spaanse staalfabriek. Dit terwijl de vraag naar staal de afgelopen maanden juist recordhoogtes bereikte.

Een voorbeeld uit België is Ploegsteert, een fabrikant van bakstenen. Het bedrijf legt twee van haar drie baksteenovens om en om neer. Hierdoor draaien maximaal nog twee ovens gelijktijdig. Het bedrijf wil op deze manier de energiekosten beperken. Het bedrijf zag zich eerder al genoodzaakt tot het doorvoeren van meerdere prijsverhogingen. Ploegsteert stelt dat het tijdig doorberekenen van de hogere kostprijzen in haar verkoopprijzen echter niet meer mogelijk is.

Ook producent van roestvast staal Aperam ziet zich gedwongen tot maatregelen. Het Belgische bedrijf legt de activiteiten in zijn fabriek in Genk tijdelijk stil door de hoge energiekosten. Het bedrijf waarschuwt dat er geen tekenen zijn van verbeteringen en de situatie de komende weken of maanden juist kan verergeren. Genk is de grootste productiefaciliteit van Aperam.

Tekorten verdwijnen niet op korte termijn

Analisten van de Rabobank voorspellen dat de tekorten niet op korte termijn verdwijnen. Positief is dat de gasvoorraden in Nederland momenteel veel groter zijn dan vorig jaar. Bij een normale winter kan Nederland met behulp van deze gasvoorraden de winter doorkomen. Ook als Rusland de gaskraan geheel dichtdraait. In dit geval moet Nederland dankzij solidariteitsmechanismes mogelijk gas leveren aan andere EU-landen die met dreigende gastekorten kampen en waarmee Nederland een gasnetwerk deelt.

Krijgen we echter een strenge winter? Dan verwacht de Rabobank dat er ook in Nederland tekorten kunnen ontstaan en het gasverbruik in ons land verder moet dalen. “Hoewel het risico op fysieke gastekorten klein is, gaan we er niet vanuit dat de gas- en elektriciteitsprijs op korte termijn gaan dalen. Dit zorgt geleidelijk voor steeds meer fricties in de Nederlandse economie”, schrijft de Rabobank.

Ook waarschuwt de Rabobank dat energie-intensieve bedrijven door de hoge gas- en elektriciteitsprijs gedwongen kunnen worden tot het afschalen van de productie. Dit is inmiddels dus al het geval. “Productieverlies in een energie-intensieve sector zorgt ook voor economische schade bij aanverwante sectoren. Zo zal een productieschok in de chemie ook voelbaar zijn in de rubber- en kunststofproductindustrie en de meubelindustrie”, meldt de Rabobank.

Door: Wouter Hoeffnagel